Hà Giang là tỉnh địa đầu của Tổ quốc, phía Đông giáp tỉnh Cao Bằng, phía Tây giáp tỉnh Yên Bái và Lào Cai, phía Nam giáp tỉnh Tuyên Quang, phía Bắc giáp Trung Quốc. Các cung đường Hà Giang quanh co, cheo leo vốn đầy thách thức cho người lái xe. Thế nhưng khi bạn phóng tầm mắt xung quanh, căng thẳng nhường lại chỗ cho cảm giác thư thái khi chiêm ngưỡng vẻ đẹp cao nguyên.

​
Hà Giang mùa nào đẹp?

Là tỉnh miền núi cao nên khí hậu ở Hà Giang lạnh rõ rệt so với vùng thấp và trung du kế cận. Nhiệt độ trung bình năm khoảng 21-23 độ C. Nét nổi bật của khí hậu là độ ẩm cao trong năm, mưa nhiều và kéo dài. Bạn có thể du lịch Hà Giang vào bất kỳ mùa nào trong năm. Người ta thường đến Hà Giang vào mùa thu lúa chín vàng. Thời gian đẹp nhất là tháng 10, 11 và 12, khi hoa tam giác mạch hay những cánh đồng cải khoe sắc. Còn mùa xuân, hoa mơ, hoa mận nở trắng rừng khiến bạn như đang bồng bềnh trên mây. Tháng 5, những thửa ruộng lấp loáng mùa nước đổ. Tháng 6 và tháng 7, nhiều người bỏ lỡ Hà Giang vì những cơn mưa hè réo rắt bất chợt. Nhưng cũng nhờ sự ẩm ướt này, núi rừng nơi đây lại khoác lên mình một màu xanh mướt say đắm lòng người.

Đám trẻ chạy giữa luống hoa cải vàng ở Mèo Vạc.

Chiều xuân trên Phố Cáo. Ảnh: Nguyễn Hữu Thông

Ảnh: Nguyễn Hữu Thông

Mùa hoa tam giác mạch tại Lũng Táo, Đồng Văn. Ảnh: Nguyễn Đức Phước

Phố Cáo nằm trên quốc lộ 4C, cách trung tâm thị trấn Đồng Văn hơn 30 km. Ảnh: Nguyễn Hữu Thông

Ảnh: Nguyễn Hữu Thông

Chiều xuân trên Phố Cáo với bờ rào đá bao quanh căn nhà cổ, bên cạnh là ụ rơm và hoa mận, đào. Ảnh: Nguyễn Hữu Thông

Trong tiết trời xuân Phố Cáo, một nhóm người dân tươi cười lúc thưởng thức rượu và các món ăn vùng cao. Ảnh: Nguyễn Hữu Thông

Nằm trên cao nguyên đá Đồng Văn, cách thành phố Hà Giang 125 km, nhà Vương được xây dựng trên quả đồi có hình mai rùa. Ảnh: Hachi8

Công trình được xây dựng trong khoảng 8 năm và tốn 15.000 đồng bạc trắng. Ảnh: Hachi8

Dinh nhà Vương có diện tích trên 1.000 mét đã được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia. Ảnh: Hachi8

Hẻm Tu Sản nằm dưới chân đèo Mã Pí Lèng, Mèo Vạc, Hà Giang. Ảnh: Ngọc Thành

Dòng sông Nho Quế xanh ngắt như sợi chỉ len lỏi theo đường cong của con đường Hạnh Phúc. Ảnh: Ngọc Thành

Sông Nho Quế được vinh danh là một trong những thung lũng kiến tạo độc nhất vô nhị của Việt Nam. Ảnh: Ngọc Thành

​
Di chuyển

Đến Hà Giang từ các tỉnh miền Bắc rất dễ dàng vì có nhiều nhà xe chạy thẳng. Ngược lại với những du khách ở xa trong miền Nam hoặc miền Trung thì nên bắt đầu hành trình từ Hà Nội. Từ Hà Nội, hầu như giờ nào cũng có xe khách xuất phát từ các bến xe Mỹ Đình, Lương Yên, Yên Nghĩa, Gia Lâm. Du khách có thể chọn xe giường nằm hoặc xe limousine chất lượng cao, tùy theo tài chính. Tuy vậy, bạn nên di chuyển bằng xe khách đêm để tiết kiệm được thời gian, giữ sức cho chuyến hành trình khám phá dài. Giá vé xe từ Hà Nội đến Hà Giang và ngược lại dao động 200.000 - 300.000 đồng một lượt. Khi đến TP Hà Giang, bạn có thể thuê xe máy tự túc du ngoạn với giá 150.000 - 300.000 đồng một xe trong ngày. Ngược lại nếu không đủ thời gian và sức khỏe, hoặc đoàn có người già và trẻ nhỏ thì bạn nên thuê ô tô dịch vụ 7 - 16 chỗ.

​
Khách sạn, homestay đẹp

Những gia đình, cặp đôi muốn lưu trú tại khu nghỉ dưỡng cao cấp, riêng biệt có thể đến với P’apiu ở xã Yên Định, huyện Bắc Mê. Tại đây, du khách được đắm chìm trong sắc màu vùng cao bởi con đường thổ cẩm dài nhất Việt Nam, lưu trú trong những biệt thự, villa mang thiết kế nhà trình tường của người H’Mong. Giá một đêm nghỉ khoảng 10.000.000 đồng. Với những du khách yêu thích sự mới lạ, H’Mong Village với thiết kế hình quẩy tấu là một gợi ý. Khu nghỉ dưỡng nằm trên những ngọn đồi ở Tráng Kìm, Quản Bạ, mặt hướng về dòng sông Miện và những dãy núi hùng vĩ phía xa. Du khách có thể lựa chọn ở phòng cộng đồng, giá 400.000 đồng một đêm hoặc ở bungalow quẩy tấu 2.400.000 đồng một đêm.

Ảnh: Hoang Su Phi Lodge

Với lựa chọn gần gũi với cộng đồng, chi phí thấp hơn, du khách có thể lưu trú tại các homestay, trong đó ở Hoàng Su Phì có Hoang Su Phi Lodge và Kinh Homestay, sát bên những ruộng bậc thang ở thôn Nậm Hồng; Hồ Thầu Eco Village xã Hồ Thầu với khu nghỉ nhà trình tường lợp mái lá. Ngoài ra, bạn có thể ở Chúng Pủa - Auberge de MeoVac (Mèo Vạc) với ngôi nhà đất đậm chất địa phương hay Bụi homestay là nhà sàn ở Đồng Văn. Ở Đồng Văn còn có nhà cổ Hoàng Thân giá 100.000 đồng một người; Ong Vàng Mèo Vạc giá chỉ 230.000 đồng một đêm. Ở bản Lô Lô Chải gần cột cờ Lũng Cú có homestay Lo Lo Ancient House.

​
Chơi đâu?

Vì các điểm du lịch ở Hà Giang cách xa nhau, bạn nên chọn hành trình ít nhất là 3 ngày 2 đêm mới có đủ thời gian “cưỡi ngựa xem hoa”. Hành trình 3 ngày 4 đêm được nhiều du khách gợi ý, hoặc dư dả hơn là 5 ngày. Dưới đây là lịch trình tham khảo cho chuyến đi 3 ngày 2 đêm.

​
Ngày 1: Hà Nội - Hà Giang - Đồng Văn

Để kịp dự chợ phiên Đồng Văn vào sáng chủ nhật, bạn hãy khởi hành từ Hà Nội từ tối thứ 6. 8h sáng ngày hôm sau bạn có thể lên đường tới Đồng Văn và chụp ảnh ven đường, khi không khí buổi sớm còn dễ chịu. Đường từ TP Hà Giang tới Đồng Văn nên chia làm các chặng dừng để vừa đi vừa tận hưởng hơn là chạy một mạch.

​
Chặng 1: Hà Giang - Cổng trời Quản Bạ (40 km)

Từ thành phố, điểm đầu tiên là cột mốc Km 0, sau đó di chuyển đến Quản Bạ chừng 40 km. Ở đây có cổng trời là điểm check-in nổi tiếng, nhưng nếu đi vào mùa đông, có khả năng gặp mây mù. Nếu trời quang, bạn có thể chụp ảnh, ngắm đồng ruộng bên dưới. Từ đây có thể nhìn thấy hồ Nặm Đăm, thuộc thôn Nặm Đăm là thôn homestay của người Dao nổi tiếng tại Quản Bạ. Ngoài cổng trời, bạn cũng có thể ghé thăm Núi Đôi Cô Tiên cách đó không xa.

​
Chặng 2: Cổng trời Quản Bạ - Thị trấn Yên Minh (30 km)

Lưu ý, khi đi tới cầu Cán Tỷ có 2 lối rẽ, lối lên dốc sẽ tiết kiệm cho bạn 20 km, nhưng cũng khó khăn hơn và đòi hỏi phải là tay lái cứng. Hãy tính toán thời gian để đến đến Yên Minh và ăn trưa tại đó.

​
Chặng 3: Thị trấn Yên Minh - phố cổ Đồng Văn (45 km)

Đây là tuyến đường nhiều cảnh đẹp và các điểm du lịch được nhiều người biết tới. Đó là Dốc Thẩm Mã hay Đèo 9 Khoanh, điểm check-in biểu tượng của Hà Giang. Tại đây, bạn dễ gặp những người bạn ngoại quốc, những nhà nhiếp ảnh phong cảnh, và đặc biệt là các em bé Mông gùi đầy hoa cỏ.

Dốc Thẩm Mã, hay còn gọi là Dốc 9 khoanh nổi tiếng. Ảnh: Ngân Dương

Phố Cáo - ngôi làng cổ không bị thương mại hóa nên còn giữ nhiều nét truyền thống của người Mông xưa. Hay nhà Pao, bối cảnh của nhiều bộ phim Việt, cũng là điểm nên ghé thăm. Hiện nhà Pao vừa là nhà dân vừa là điểm du lịch. Các điểm trên cách nhau 10 km, hãy tham quan và chú ý thời gian để tới Đồng Văn kịp trời tối.

Phố Cáo nằm trên quốc lộ 4C, cách trung tâm thị trấn Đồng Văn hơn 30 km. Ảnh: Nguyễn Hữu Thông

Chiều xuân trên Phố Cáo với bờ rào đá bao quanh căn nhà cổ, bên cạnh là ụ rơm và hoa mận, đào. Ảnh: Nguyễn Hữu Thông

Trong tiết trời xuân Phố Cáo, một nhóm người dân tươi cười lúc thưởng thức rượu và các món ăn vùng cao. Ảnh: Nguyễn Hữu Thông

​
Ngày 2: Đồng Văn - Mèo Vạc

Hãy dành chút thời gian buổi sáng để đi chợ phiên, nét đặc trưng vùng mà miền xuôi không nơi nào có. Chợ sầm uất với nhiều mặt hàng, từ những thứ thông dụng của người Kinh như đồ điện tử, rau quả, quần áo… đến các đặc sản dân tộc như vải lanh, thổ cẩm, bánh tam giác mạch, thắng cố… Nếu bạn mua quà về, nhớ chọn những thứ dễ mang như gia vị hay vải lanh. Ngoài chợ phiên, ở Đồng Văn bạn cũng có thể ghé Dinh Vua Mèo. Khuôn viên khu di tích rộng gần 3 ha nằm trong thung lũng xã Sà Phìn. Dinh Vua Mèo được xây dựng từ đầu thế kỷ 20, mô phỏng theo kiến trúc Trung Quốc (đời Mãn Thanh) với những đường cong, nét lượn, trạm trổ tinh xảo. Vé vào cửa 20.000 đồng một lượt.

Nằm trên cao nguyên đá Đồng Văn, cách thành phố Hà Giang 125 km, nhà Vương được xây dựng trên quả đồi có hình mai rùa. Ảnh: Hachi8

Công trình được xây dựng trong khoảng 8 năm và tốn 15.000 đồng bạc trắng. Ảnh: Hachi8

Dinh nhà Vương có diện tích trên 1.000 mét đã được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia. Ảnh: Hachi8

Nếu không đi chợ phiên hay dinh Vua Mèo, bạn có thể xuất phát từ 6h30 từ Đồng Văn sang Lũng Cú để tham quan cột cờ ngay trong buổi sáng. Quãng đường này dài 25 km, phải đi qua nhiều đoạn xấu có đá dăm, cua dốc, ổ gà,… Thời gian di chuyển khoảng 1 tiếng rưỡi. Đến nơi, du khách leo bộ đến cột cờ và nhìn ngắm núi rừng nơi địa đầu tổ quôc. Nếu thư thả, quán cà phê Cực Bắc cũng là một lựa chọn để nghỉ chân.

Cột cờ Lũng Cú. Ảnh: Nguyễn Văn Tài

Khoảng 9h30, bạn di chuyển ngược lại đường cũ về Đồng Văn, sau đó đi theo hướng Mèo Vạc đến sông Nho Quế. Đường xe máy đi xuống bến thuyền rất dốc, có nơi đang xây dựng nên cần người cứng tay lái. Nếu không tự tin, bạn có thể thuê dịch vụ xe ôm của người địa phương với giá 150.000 đồng hai chiều. Đường khó đi, nhiều đoạn gập ghềnh nhưng vẻ đẹp của dòng sông xanh ngọc sẽ phần nào xua tan mệt nhọc của du khách. Len lỏi hết con đường vòng vèo ôm lấy vách núi , bạn sẽ đến với bến thuyền. Giá đi thuyền trên sông Nho Quế là 100.000 đồng một người, hành trình dài khoảng 40 phút. Thuyền thường dừng lại ở trước Hẻm Tu Sản, nơi có cảnh đẹp nhất để khách chụp ảnh.

Hẻm Tu Sản nằm dưới chân đèo Mã Pí Lèng, Mèo Vạc, Hà Giang. Ảnh: Ngọc Thành

Dòng sông Nho Quế xanh ngắt như sợi chỉ len lỏi theo đường cong của con đường Hạnh Phúc. Ảnh: Ngọc Thành

Sông Nho Quế được vinh danh là một trong những thung lũng kiến tạo độc nhất vô nhị của Việt Nam. Ảnh: Ngọc Thành

Ảnh: Ngọc Thành

Khoảng 14h30, bạn di chuyển về phía Mèo Vạc để thăm đèo Mã Pì Lèng. Đường đèo dù uốn lượn nhưng rộng và bằng phẳng, một bên là núi, một bên là vực. Bao quanh đèo là trời, mây và núi non nên du khách có thể thong thả ngắm cảnh, chụp ảnh. Ở chân đèo, bạn ghé thăm Bảo tàng con đường Hạnh Phúc, tìm hiểu về lịch sử xây dựng đầy khó khăn của quốc lộ 4C, từ thành phố Hà Giang đi Đồng Văn, Mèo Vạc.

Di chuyển trên cung đường từ đèo Mã Pì Lèng xuống thôn Tà Làng, xã Pải Lủng, huyện Mèo Vạc có lẽ là trải nghiệm khó quên. 8 km đường với hơn 50 khúc cua tay áo và dốc đứng.

Khoảng 17h, bạn có thể dừng chân ở khu vực cột mốc báo 12 km tới Mèo Vạc. Nơi đây là một trong những điểm đẹp ngắm hoàng hôn trên đèo Mã Pì Lèng, với tầm nhìn trước mặt là sông Nho Quế. Sau khi ngắm hoàng hôn, bạn di chuyển khoảng 10 km tới Làng văn hóa dân tộc Mông ở Pả Vi để nghỉ đêm.

​
Ngày 3: Mèo Vạc - Thành phố Hà Giang - Hà Nội

Ở Pả Vi cảnh mang màu sắc bình yên, du khách khi thức giấc sẽ thấy bao xung quanh là núi non trùng điệp, xanh mát. Mèo Vạc cách Hà Giang khoảng 150 km, bạn nên khởi hành sớm để kịp chuyến xe khách về Hà Nội. Có hai khung giờ xe khách để bạn lựa chọn là 14h (về Hà Nội lúc 21h) và 21h (về Hà Nội lúc 4h sáng hôm sau). Nếu chọn khung giờ 14h, bạn nên khởi hành từ 8h tại Mèo Vạc và chạy thẳng theo hướng Mậu Duệ - Yên Minh - Quản Bạ - TP. Hà Giang, không dừng nghỉ tham quan. Lưu ý đoạn đường đi từ Mèo Vạc qua Mậu Duệ khá xấu, nhiều ổ gà, ổ voi. Nếu chọn chuyến xe khởi hành 21h từ thành phố Hà Giang, bạn có thời gian tham quan thêm một số điểm. Bạn đi đường Mậu Duệ - Đường Thượng, sau đó ghé thăm Làng dệt Lùng Tám, qua Quản Bạ, tham quan hang Lùng Khúy. Sau đó di chuyển về TP Hà Giang.

​
Đặc sản Hà Giang

Đến vùng đất Hà Giang, bạn đừng bỏ qua món bánh cuốn trứng với lớp bột ướt mỏng tang, bên trong là màu đỏ lòng đào của trứng, đặc sản của mảnh đất địa đầu tổ quốc. Một món ăn khác nên thử là cháo ấu tẩu được nấu bằng gạo nếp cái hoa vàng trộn với gạo tẻ, củ ấu được ninh kỹ với nước hầm chân giò béo ngậy cùng các loại rau thơm. Cháo ấu tẩu không chỉ là món ăn đơn thuần, mà còn là vị thuốc bổ giải cảm.

Bánh cuốn Hà Giang. Ảnh: Ngọc Thành

Bánh chưng gù là đặc sản của Hà Giang, được gói bằng tay, phần vỏ bánh có màu xanh hoặc đen tùy loại gạo. Bánh có màu xanh thì phần gạo được trộn với là giềng, bánh đen thì dùng gạo cẩm. Nhân có cả thịt nạc và mỡ. Bánh được vài gia đình ở thành phố Hà Giang gói hàng ngày, nhưng phải đặt trước vì số lượng có hạn. Mỗi chiếc bánh giá từ 17.000 đồng. Thắng dền ở Đồng Văn trông giống bánh trôi tàu ở Hà Nội, được làm từ bột gạo nếp, có thể làm chay hoặc bọc nhân đỗ. Thắng cố không phải là món ai cũng ăn được nhưng là món đặc sản của Tây Bắc với mùi thơm của thảo quả, hạt dổi, củ sả với vị béo ngậy của thịt. Cháo ấu tẩu được nấu từ gạo nếp nương, chân giò lợn và củ ấu tẩu. Củ ấu tẩu mang về rửa sạch, ngâm trong nước vo gạo một đêm sau đó đem ninh chừng 4 tiếng cho mềm và bở tơi. Sau đó phần thịt được trộn với gạo và nấu trong nước ninh từ chân giò lợn. Củ ấu tẩu rất độc nên phải chế biến kỹ, ăn giải rượu, chống đau nhức xương khớp.

Cháo có vị đắng của của ấu tẩu. Chào ấu tẩu thường chỉ được bán vào buổi tối.

Bánh tam giác mạch là loại bánh đặc trưng của người Mông vùng cao nguyên đá. Quá trình làm bánh nhiều công đoạn, hạt mạch thu hoạch về phơi khô rồi đem xay đến khi mịn đều, sau đó hòa bột chung với nước rồi đúc thành các miếng bánh có hình tròn dẹt, cho vào khuôn rồi đem đi hấp chín. Khi ăn bỏ ra nướng hoặc rán. Bánh có vị thơm, ngọt nhẹ, hơi sạn. Cơm Lam Bắc Mê dần trở thành một đặc sản đặc trưng của đồng bào dân tộc Tày. Khi thưởng thức, cơm lam có mùi thơm phức quyện cùng với lá chuối và ống nướng, ăn cùng với muối vừng hay ăn cùng cá suối nướng sẽ thật thú vị.

​
Mua gì làm quà ở Hà Giang?

Cam Hà Giang ngon nức tiếng với những trái chín mọng mang hương vị riêng biệt, ngọt ngào là món quà mà bất kỳ du khách nào cũng muốn mang về cho người thân, bạn bè.

Cam sành ở Hà Giang trồng tập trung tại 3 huyện Bắc Quang, Quang Bình, Vị Xuyên.

Lạp xưởng gác bếp được làm từ loại thịt nửa nạc nửa mỡ được ướp muối, đường, bột ngọt, rượu trắng, nước gừng và một ít quả mắc mật khô xay nhỏ ướp cùng ám mùi khói bếp với mùi thơm đặc trưng khiến bạn ăn một lần mà nhớ mãi. Cứ tới độ tháng 9 tới tháng 12 Âm lịch là thời điểm thu hoạch mật ong bạc hà trên vùng Cao nguyên đá. Dọc quốc lộ 4C đi các huyện Quản Bạ, Đồng Văn, Mèo Vạc du khách dễ dàng gặp các lán nuôi ong và đang khai thác mật ong tại chỗ. Mật ong đặc trưng có màu vàng chanh, thơm đậm, ngọt thanh mát như bạc hà.

Vẻ đẹp trẻ em Hà Giang