Tên khoa học: Alpinia oxyphylla M.

Tên dược liệu: Fructus Alpiniae oxyphyllae

Họ thực vật: Zingiberaceae (Họ Gừng)

Bộ phận dùng: Quả

Đặc điểm hình thái

• Chiều cao: 1,5-2m
• Thân: Thân rễ, mọc ngầm dưới đất
• Lá: Hình mác, dài 17-33cm, rộng 3-8cm
• Hoa: Cụm hoa hình chùm, màu trắng có đốm tím
• Rễ: Rễ chùm, phát triển mạnh

Đặc điểm quả

• Quả nang tươi: Hình cầu, khi chín có màu vàng xanh
• Quả nang khô: Hình thoi, dài 1,2-2 cm, đường kính 1-1,3 cm
• Quả khô: Hình bầu dục, hơi nhọn ở hai đầu, màu nâu hoặc nâu xám
• Vỏ quả: Mỏng và dai, dính chặt vào khối hạt
• Hạt: Hình thuôn không đều, màu nâu xám hoặc vàng xám
• Khối hạt: Chia thành 3 van, mỗi van chứa 6-11 hạt

Bộ phận sử dụng

Bộ phận dùng: Quả (Ích Trí Nhân)

Thời điểm thu hái: Khi quả gần chín

Cách chế biến: Làm khô trong điều kiện thông gió và có bóng râm hoặc phơi khô dưới ánh nắng mặt trời

Phân bố địa lý

Vùng gốc: Trung Quốc

Phân bố tại Việt Nam: Miền Nam Việt Nam

Môi trường sống: Dưới tán rừng ẩm, cây ưa bóng

Tác dụng dược lý

• 🛡️ Chống ung thư: Ức chế sự tăng sinh tế bào ung thư HepG2
• 🔬 Chống oxy hóa: Nhặt gốc tự do DPPH, giảm năng lượng
• 🦠 Kháng khuẩn: Tác dụng tốt đối với S.aureus, E.coli, P.aeruginosa
• 🔥 Chống viêm: Ức chế sản xuất NO trong đại thực bào
• 💚 Bảo vệ nội tạng: Bảo vệ tim mạch, gan thận
• 💊 Chống dị ứng: Ức chế phản ứng trung gian kháng thể

Công năng (YHCT)

Tính vị: Tính ấm, vị cay

Tác dụng: Ôn tỳ, noãn thận, cố khí, sáp tinh, chỉ tả, ích khí an thần

Chủ trị: Đái dầm, di mộng tinh, bổ dạ dày, đau bụng, tiểu nhiều lần

Công năng bổ sung: Chống tăng sinh tế bào, bảo vệ nội tạng, chống oxy hóa

1. Trị tiểu đêm nhiều lần

Thành phần: Ích trí nhân 20 hạt

Cách dùng: Sắc với 200ml nước, thêm chút muối, uống trước khi ngủ

2. Trị đái dầm, tiểu nhiều lần

Thành phần: Ô Dược, Ích trí nhân, Hoài Sơn (chưng rượu) đồng lượng

Cách dùng: Tán bột, luyện thành viên hoàn, uống 8-12g mỗi ngày, 2-3 lần mỗi ngày

3. Trị di tinh, bạch đới

Thành phần: Ích trí nhân, Phục linh, Phục Thần đồng lượng

Cách dùng: Tán thành bột, uống với nước sôi còn ấm, mỗi lần 8g, ngày uống 2 lần

4. Trị mồm chảy nước rãi nhiều

Thành phần: Ích trí nhân, Đảng Sâm, Bán Hạ, Quất bì, Xa tiền tử (mỗi vị 12g), Phục Linh 16g

Cách dùng: Sắc lấy nước uống

5. Trị tiêu chảy do Tỳ hư

Thành phần: Ích trí nhân, Hoài sơn, Kha tử nhục (mỗi vị 12g), Mộc Hương, Tiểu hồi, Can khương, Trần Bì, Ô mai (mỗi vị 6g)

Cách dùng: Tán thành bột mịn luyện viên hoàn, uống mỗi lần 4 - 8g, ngày 2 lần

6. Trị đầy bụng, tiểu đục

Thành phần: Ích trí nhân, Gừng sống, Hậu phác, Táo lát

Cách dùng: Ích trí nhân trộn nước muối rồi sao lên. Hậu phác chế gừng sao tiếp. 2 vị bằng nhau, thêm 1 trái táo, 3 lát gừng và sắc lấy nước uống khi còn nóng

7. Trị tiểu máu

Thành phần: Cam thảo, Viễn Chí (mỗi loại 320g), Phục thần, Ích trí nhân (mỗi loại 80g)

Cách dùng: Tán thành bột và trộn cùng rượu, luyện thành viên bằng hạt bắp to; lấy 50 viên uống cùng nước gừng sắc khi đói