Việc Hỉ - Thiên Thứ Nhì
Việc Hỉ
Thiên Thứ Nhì - Nói Về Phong Tục Hương Đảng
Các Nghi Lễ Mừng Vui Và Xã Giao Cộng Đồng
Lễ nghi
Xã giao
Cộng đồng
Mở Đầu
“Hễ có cheo rồi mới thành gia thất. Cheo tức là ý phân bua với làng nước.” - Văn kiện phong tục
Việc hỉ như các việc đăng khoa, bổ quan, người lên lão hạ thọ, người ra làm chánh phó tổng, lý dịch, người cưới vợ, người làm nhà cửa. Các việc ấy đều có mở tiệc mừng, mời dân làng đến nhà uống rượu.
Các Loại Việc Hỉ
Các Dịp Mừng Vui
Việc Hỉ Công Cộng
- Đăng khoa, bổ quan
- Người lên lão hạ thọ
- Người ra làm chánh phó tổng, lý dịch
Việc Hỉ Riêng Tư
- Người cưới vợ
- Người làm nhà cửa
Lễ Nghi Và Tục Lệ
Các Nghi Thức
Lễ Thánh
Trong các tiệc ăn mừng ấy, tiệc nào cũng có sửa lễ lễ thánh, đã nói trong khoản khao vọng trên này.
Lễ Cưới Xin
Việc cưới xin và việc làm nhà thì ăn mừng riêng ở nhà và tùy ý chủ nhà, có thì làm chẳng có thì thôi cũng được.
Tục Lệ Nộp Cheo
Hệ Thống Nộp Cheo
- Lệ cưới xin phải nộp tiền lan-nhai cho làng, tục gọi là nộp cheo
- Người trong làng lấy nhau thì nộp độ một vài đồng bạc, gọi là cheo nội
- Người ngoài lấy gái làng thì bao giờ cũng phải nộp nặng hơn, hoặc dăm sáu đồng hoặc mươi đồng hoặc một vài chục, tùy tục riêng từng làng, gọi là cheo ngoại
- Có nơi không lấy tiền, bắt nộp bằng gạch bát tràng, hoặc nơi thì bắt nộp bằng mâm đồng bát sứ
Các Loại Cheo Khác
Cheo Hàng Xóm Và Bản Tộc
Cheo Hàng Xóm
- Lệ cheo hàng xóm
- Hoặc dăm ba tiền kẽm hoặc một vài quan hay một hai đồng bạc
Cheo Bản Tộc
- Cheo bản tộc
- Cheo bản thôn
Ý Nghĩa Và Vai Trò
Ý Nghĩa Pháp Lý Và Xã Hội
Cheo tức là ý phân bua với làng nước. Lấy nhau đã có cưới cheo là sự hôn thú phân minh, về sau vợ chồng có điều gì không dễ mà ly dị được nhau, và người ngoài cũng không có phép mà tranh cạnh được nữa. Tục ta vợ chồng lấy nhau không có hôn thư, duy có lệ nộp cheo. Nộp cheo cũng là một ý lấy làng làm bằng chứng, thì dẫu không có hôn thư mà cũng như là có hôn thư. Đó cũng là một mối lý tài của chốn hương thôn, kể ra thì cũng tiện cho người lấy vợ và lợi cho làng.
Quy Trình Và Trách Nhiệm
Trách Nhiệm Của Làng
Trước khi nhận cheo, làng phải xét xem đôi bên lấy nhau có hợp nghĩa không, hoặc là có thật bằng lòng nhau không, rồi mới nhận lễ. Nếu không xét thì có khi người đàn ông lấy ép người đàn bà không chịu, hoặc là lấy nhau trái với đạo luân thường, thì làng có lỗi.