Giá Thú - Thiên Thứ Nhất
Giá Thú
Thiên Thứ Nhất - Nói Về Phong-Tục Trong Gia-Tộc
Nghi Lễ Giá Thú Trong Văn Hóa Việt Nam
Kết duyên
Lễ nghi
Truyền thống gia đình
Mở Đầu
“Duyên may trời định, phận đẹp người se” - Tục ngữ Việt Nam
Giá thú là nghi lễ quan trọng trong văn hóa truyền thống Việt Nam, đánh dấu sự kết hợp giữa hai cá nhân và hai gia đình. Đây không chỉ là lễ cưới đơn thuần mà còn là dịp để thể hiện sự tôn trọng truyền thống, kết nối cộng đồng và xác lập mối quan hệ gia đình mới.
Tuổi Đính Hôn Và Quy Trình
Các Giai Đoạn Của Giá Thú
Tuổi Và Thời Điểm
- Con trai con gái độ mười lăm, mười sáu tuổi trở lên đã là tuổi lấy vợ lấy chồng
- Hai, ba mươi tuổi mới cưới gọi là muộn
- Cũng có nhà cưới cho con từ năm mười hai, mười ba tuổi
Các Bước Thực Hiện
- Kén chọn chỗ nào môn đăng hộ đối, xem đôi tuổi không xung khắc nhau
- Mượn mối lái, giạm hỏi bằng cau trà
- Làm lễ ăn hỏi: nhà trai đem cau trà, lợn xôi đến nhà gái lễ gia tiên
Lễ Sêu Và Cưới
Các Nghi Thức Quan Trọng
Lễ Sêu
Ăn hỏi rồi mới sêu. Sêu thì mùa nào thức ấy, như mùa vải thì sêu vải, mùa dưa thì sêu dưa. Có nơi một năm chỉ sêu bốn mùa: tháng ba sêu vải, tháng năm sêu dưa hấu, tháng chín sêu hồng, tháng chạp thì sêu cam.
Trao Thơ Và Thách Cưới
Trước khi muốn cưới thì đôi bên nhà trai và nhà gái đều quang quẻ cả mới được nghĩa là người chủ hôn không có tang chế gì. Nhà trai viết thư hỏi xem nhà gái ăn những lễ vật thế nào, nhà gái muốn những thức gì thì viết thư trả lời.
Đám Cưới
Về vùng nhà quê, ở cùng hương thôn với nhau, cưới thường đi về đêm. Lúc đi, phải chọn giờ hoàng đạo mới đi, và phải có một người đàn ông dễ tính ra đón ngõ trước, khi ra thì reo ầm cả lên rằng gặp trai, để cho mọi việc được dễ dàng mau mắn.
Nghi Lễ Tế Tơ Hồng
Ý Nghĩa Tế Tơ Hồng
Nguồn Gốc
- Bày hương án ra sân, dùng lễ gà, xôi, trầu, rượu, tế tơ hồng
- Điển tế tơ hồng do chuyện ngày xưa, bên Tàu có một người tên là Vi-cố
- Gặp ông già đang xe các sợi dây đỏ ở dưới bóng trăng
Ý Nghĩa
- Người ấy nói rằng ta là Nguyệt-lão coi việc xe duyên cho vợ chồng nhân-gian
- Đã buộc sợi dây nầy vào chân người nào với người nào thì dù thế nào cũng phải lấy nhau
- Thành vợ thành chồng rồi thì phải tạ ơn ông ấy, và cầu ông ấy phù hộ cho ở được trăm năm với nhau
Đưa Dâu Và Phương Thuật
Nghi Thức Đưa Dâu
Quy Trình
- Sáng hôm sau thì đưa dâu, nhà trai nhà gái cùng ăn mừng, làm cỗ bàn
- Bà con khách khứa mừng nhau thì kẻ mừng tiền, người mừng trà, cau
- Nhà gái cũng kén một ông già cầm bó hương đi trước, rồi bà con họ hàng dẫn cô dâu đi sau
Phương Thuật
- Trong khi cô dâu đi đường, ăn mặc tốt đẹp e thiên hạ quở quang
- Phải cài vài cái kim vào choàng áo, để có ai độc mồm độc miệng
- Có nơi lại đặt hỏa lò giữa cửa cho cô dâu bước qua
Tục Giăng Dây Và Giao Duyên
Các Phong Tục Đặc Biệt
Tục Giăng Dây
Trong khi cưới và lúc đưa dâu, lại có tục đóng cửa, giăng dây. Lúc nhà trai đem lễ cưới đến nhà gái thì bên nhà gái, hoặc trẻ con, hoặc đứa đầy tớ, đóng cửa không cho vào. Nhà trai phải cho chúng nó dăm ba hào, một đồng bạc thì chúng nó mới mở cửa.
Giao Duyên
Tối hôm cưới, người chồng lấy trầu trăm (trầu tế tơ hồng), trao một nửa cho vợ, rót một chén rượu, mỗi người uống một nửa, gọi là lễ hợp cẩn. Vợ trải chiếu lạy chồng hai lạy, chồng đáp lại vái một vái.
Lại Mặt
Cưới được ba hôm, đến hôm thứ tư thì hai vợ chồng làm lễ chè xôi đem về nhà vợ lạy gia tiên, gọi là lễ lại mặt, chữ gọi là tứ hỉ.
Nhận Xét Và Bài Học
Nhận Xét Về Phong Tục
Tục cưới của ta, cũng là noi theo tục Tàu. Tàu có sáu lễ: nạp thái, vấn danh, nạp cát, nạp tệ, thỉnh kỳ, thân-nghênh. Có chữ rằng: « Lục lễ bất bị, trinh nữ bất hành » nghĩa là sáu lễ không đủ, thì người gái trinh không đi.
Xét trong tục cưới xin của ta, có mấy điều trái với cách văn minh, nên đổi: Một là lấy vợ lấy chồng sớm quá. Tục Âu-Châu trai, gái đúng tuổi khôn lớn, ít ra cũng mười tám, hai mươi tuổi trở lên mới dựng vợ gả chồng.
Hai là trai gái không được tự do hôn phối. Tục Âu-Châu trai gái phải biết nhau trước, cha mẹ cho tự ý kén chọn, có thuận tình thì cha mẹ mới gả. Ở ta chỉ cứ tùy ý cha mẹ, tìm nơi xứng đáng thì gả, dẫu con không bằng lòng cũng nài ép cho phải lấy.
Kết Luận
Giá Trị Vĩnh Cửu Của Nghi Lễ Giá Thú
Nghi lễ giá thú trong văn hóa Việt Nam là một truyền thống thể hiện sự tôn trọng và kết nối giữa hai gia đình. Dù có những nghi thức phức tạp và một số hạn chế trong xã hội xưa, nhưng ý nghĩa sâu sắc của nó là thể hiện đạo lý “trăm năm hạnh phúc” và tình cảm gia đình sâu đậm. Việc giữ gìn và phát huy những giá trị tích cực của nghi lễ này là trách nhiệm của mỗi cặp đôi trong xã hội hiện đại.