Chùa Chiền - Thiên Thứ Nhì
Chùa Chiền
Thiên Thứ Nhì - Nói Về Phong Tục Hương Đảng
Vai Trò Của Chùa Chiền Trong Đời Sống Tâm Linh Và Cộng Đồng
Phật giáo
Kiến trúc
Tín ngưỡng
Mở Đầu
“Mỗi làng có một chùa thờ Phật, có làng to thì lập đến hai ba ngôi chùa” - Phong tục làng xã Việt Nam
Trong văn hóa truyền thống Việt Nam, chùa chiền đóng vai trò quan trọng trong đời sống tâm linh và cộng đồng. Đây không chỉ là nơi thờ Phật mà còn là trung tâm văn hóa, giáo dục và từ thiện của làng xã.
Kiến Trúc Và Bố Trí Chùa Chiền
Bố Trí Không Gian Chùa
Gian Chính Giữa
- Gian giữa từng trên nhất thờ ba vị Thế-Tôn, đầu tóc xoăn như ốc bám
- Thường gọi là Bụt ốc
- Bà Mụ Thiện mười hai tay
- Bà Di-Lặc béo phục phịch, tục truyền bà ấy nhịn mặc mà ăn cho nên béo
Các Gian Phụ Trợ
- Quan-Âm có Kim-đồng, Ngọc-nữ kèm hầu đôi bên
- Một bên cưỡi con bạch tượng, một bên cưỡi con thanh-sư
- Ngọc hoàng, một bên là Nam-tào, một bên là Bắc-đẩu
- Cửu long bằng đồng có Phật Thích Ca đứng giữa
Các Tượng Thần Trong Chùa
Các Vị Thần Được Thờ
Hai Bên Gian Chính
Một bên thờ ông Tu Sương gầy khô như hạc, tục gọi là nhịn ăn mà mặc cho nên gầy, một bên thờ bà Thị Kính, tay bế một đứa con, cạnh mình có con vẹt đứng, tục truyền là Thiện Sĩ (chồng bà ấy) hóa thân
Thập Điện La Hán
Ở phía ngoài thì mỗi bên có năm ông Bụt gọi là thập điện La Hán
Các Gian Cạnh
Một bên thờ tượng Long thần, mặt đỏ mắt sắc gọi là Đức Ông hoặc Đức Chúa, tức là Thổ Thần. Một bên thờ thầy Đường Tăng, có Đại-thánh, Bát-giới đứng hầu
Hộ Pháp
Hai gian ngoài cùng thờ hai tượng Hộ Pháp, một tượng mặt mũi hiền lành cầm quả ấn, một tượng mặt mũi dữ tợn vác thanh gươm, mỗi tượng cưỡi một con nghê
Cảnh Quan Và Vị Trí Chùa
Vị Trí Xây Dựng Chùa
Chùa Danh Lam Thắng Tích
- Chùa lắm nơi danh lam thắng tích cách thức to tát rộng rãi
- Phong cảnh thanh thú vô cùng
Chùa Ở Vùng Sâu
- Nhiều nơi ở giữa quãng đồng không, hoặc ở bên sườn núi xa thắm
- Vài ba gian tiều tụy lơ thơ, quanh năm ít người thăm viếng
- Là nơi cô tịch quá
Tăng Ni Và Quản Lý Chùa
Người Quản Lý Chùa
- Chùa phải có nhà sư ở, sư nam gọi là tăng, sư nữ gọi là ni
- Chùa nào không có tăng ni thì có một thầy tu, gọi là thầy già lam
- Để coi việc đèn hương cúng cấp
Nghi Lễ Và Lễ Hội Trong Chùa
Các Hoạt Động Tôn Giáo
Lễ Hội Thường Niên
- Dân làng mỗi năm về những ngày đoan dương chính đán thì dùng lễ oản chuối đem đến lễ Phật
- Về ngày giỗ sư tổ, dân làng cũng đem vài buồng cau và một vài đồng bạc đến lễ giỗ
- Những khi dân đến, chùa thường phải làm cỗ chay khoản đãi
Cỗ Chay
- Cỗ chay dùng toàn đậu, bột khoai, vừng chế ra nấu các thức
- Cũng đủ giò, chả, bóng, mực, v.v…
Các Nghi Thức Hàng Tuần
Nghi Lễ Hàng Tuần
Lễ Cúng Hàng Tuần
- Còn về phần nhà chùa thì mỗi tuần rằm, mồng một phải xin oản cúng Phật
- Cúng rồi chia cho các vãi mỗi người một phần oản một quả chuối gọi là lộc Phật
- Các vãi mỗi tháng phải đóng tiền cúng về nhà chùa
Các Ngày Lễ Quan Trọng
- Ngày vào hè ra hè, thượng nguyên trung nguyên, cùng là các ngày mồng năm ngày Tết
- Đều có làm cỗ chay cúng Phật, rồi thì thết đãi các con hương đệ tử
- Các vãi và các con hương đệ tử ăn cỗ mỗi người cúng độ một vài hào bạc
Hoạt Động Quyên Giáo
Hoạt Động Từ Thiện
Nhà chùa có việc tu tạo gì hoặc là việc tô tượng đúc chuông thì tăng ni nói với dân làng, dân làng đứng lên lập sổ phổ khuyến cho người đem sổ đi quyên giáo thập phương, gọi là việc tập phúc. Có khi một vài người sư tiểu cầm sổ đi khắp các làng các ngõ, vào từng nhà mà quyên; có khi năm bảy bà vãi kéo vào từng nhà, nam mô niệm Phật rầm xóm, có khi hai người khiêng cái võng, trên đòn treo cái chuông hoặc cái cảnh, theo sau một lũ năm ba bà vãi đi đến các chợ búa, gõ chuông quyên giáo, ai cúng đồng tiền nào ném vào trong võng.
Các Hình Thức Quyên Góp
Quyên Góp Tại Chùa
Ở chỗ cửa chùa thì bày một cái nong bên cạnh đường đi, đốt năm ba nén hương cắm lên bình, vài bà vãi đánh trống kể kệ, ai đi qua lại cũng quẳng năm ba đồng kẽm hoặc một vài xu vào cúng.
Quyên Góp Quy Mô Lớn
Việc to có sổ quyên, ai cúng bao nhiêu phải đề tên biên số tiền vào sổ, đợi khi xong việc, liệt tên lên bảng để tỏ cái lòng tốt của người ta.
Quyên Góp Nhỏ
Việc nhỏ cúng năm ba hào một vài xu thì thôi. Việc đúc chuông dẫu cúng đồng tiền gì cũng lấy, nếu không lấy thì việc đúc chuông không thành.
Nhận Xét Về Phật Giáo
Giá Trị Và Hạn Chế Của Phật Giáo
Phật-giáo cũng là một tôn giáo riêng, chủ nghĩa trọng sự hư-vô tịch-diệt, nhất thiết cho sự đời là không không, cũng có lý tưởng, chưa dễ đã bài bác được. Mà lời thiện ác báo ứng cũng đủ khuyên răn người.
Nhưng hiềm ta không cứu đến nguyên lý, mà chỉ tin những lời trần hủ. Sùng tín cái vỏ xác ngoài, mà cái lý cao xa của người ta thì không mấy người nghĩ đến. Nào là cấm sự sát sinh, nào là ngăn đường thị dục, nào là làm chay cầu phúc, nào là tụng kinh sám hối, những sự ấy chẳng qua là hình thức bề ngoài, chớ có dự gì đến sự lý học.
Thiết tưởng người lãnh hội được lý cao xa của Phật giáo, thì dẫu chẳng kiêng gì sát sinh, chẳng cấm gì thị dục, mà vẫn là người tu hành đạo đức, dẫu chẳng làm chay, chẳng sám hối, cũng không khi nào phải tội.